ΠΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΡ ΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΠ΅
ΠΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΡΡΡΠΈΠ΅ Π²ΡΠ°ΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠ½Π°ΡΠΈΠΉΠΏΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Ρ ΠΊΠ»ΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΡΠ΅Π·ΠΊΠΎΠΌΡ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ. ΠΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Π° ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΡ Π² ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ Π²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΠΈΠΈ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ±Π°Π»Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ. Π Π°Π·Π²ΠΈΡΠ°Ρ ΡΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΡ — ΡΡΠΎ ΠΊΠ»ΡΡ ΠΊ ΡΡΠΏΠ΅Ρ Ρ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅Ρ Π²ΠΈΠ΄Π°Ρ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΡΠ΅Π±ΡΡΡ Π²ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΠΈΠΈΡ Π² ΠΌΠΈΡ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΡ ΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ ΠΏΠΎ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ΅ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ. ΠΠΎ ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΠ°ΡΠ»Π° Π ΠΎΠ΄ΠΆΠ΅ΡΡΠ°, ΠΎΠ½Π° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠ΅ ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ, Π΄Π»Ρ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ «ΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°ΡΡΠΈΡ » ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Ρ ΠΊΠ»ΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠΌ (ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠΌ)1.
ΠΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΡΡΡΠΈΠ΅ Π²ΡΠ°ΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠ½Π°ΡΠΈΠΉΠΏΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Ρ ΠΊΠ»ΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΡΠ΅Π·ΠΊΠΎΠΌΡ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ. ΠΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Π° ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΡ Π² ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ Π²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΠΈΠΈ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ±Π°Π»Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ. Π Π°Π·Π²ΠΈΡΠ°Ρ ΡΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΡ — ΡΡΠΎ ΠΊΠ»ΡΡ ΠΊ ΡΡΠΏΠ΅Ρ Ρ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅Ρ Π²ΠΈΠ΄Π°Ρ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΡΠ΅Π±ΡΡΡ Π²ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΠΈΠΈΡ Π² ΠΌΠΈΡ ΠΏΠ°ΡΡΠ½Π΅ΡΠ° ΠΏΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ.
ΠΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΡΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ Ρ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΈΡΡΠΎΠ² ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΉ, ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠΌΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ, ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ, ΡΡΠΎ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ Π²ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΠΈΠΈΡ ΠΈ ΡΠΎΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π²ΡΡΡΡΠΏΠ°Π΅Ρ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π±ΡΡΠ΅ΡΠ°, ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ. Π ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΡΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ Π²ΡΠ°ΡΠ΅ΠΉ-Ρ ΠΈΡΡΡΠ³ΠΎΠ² ΠΈ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΡΡΠ΅Ρ Ρ ΠΈΡΡΡΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π½Π°ΠΌΠΈ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Ρ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΌ ΡΠΌΠ½Π°ΡΠΈΠΉΠΏΡΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ. ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ²ΡΠ·Ρ Π±ΡΠ»Π° ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Π° ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈ ΡΠ΅Π΄ΡΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΏΠ΅ΡΡΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ: ΡΠ΅ΠΌ Π²ΡΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ, ΡΠ΅ΠΌ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π½ΠΎΡΡΡ Π·Π°Π½ΠΈΠΆΠ°ΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΡΠ²Π΅ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ Π² ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ (ΠΠΎΠ΄ΠΎΠΏΡΡΠ½ΠΎΠ²Π°, 2003).
ΠΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΉ Π½Π°ΠΌΠΈ ΡΠ°ΠΊΡ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ Π»ΠΈΡ Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ ΡΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΡΠΏΠΎΡΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΡΠ΅ΡΡΡ, ΠΎΡΠ΅Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ, ΡΠ΅ΠΌ, ΡΡΠΎ ΡΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΎΠΈΡ Π΄Π΅Π³ΡΠΌΠ°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ, Π° ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΎΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ — ΡΡΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½Π°Ρ «ΠΏΠΎΠ΄ΠΏΠΈΡΠΊΠ°» ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅ΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ «Π³ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π±Π΅Π· Π·Π°ΡΡΡ Π°Π½ΠΈΡ».
Π ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΠΆ. ΠΠΆ. ΠΡΠ°ΠΈΠΈΠΈ ΠΈ Π. Π . ΠΡΠΈΠΉΠΌΠ΅Π»[1][2], ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ Ρ ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠ΅Π΄ΡΠ΅ΡΡΠ΅Ρ Π΄ΠΎΠΌΠΎΠ² ΡΠ΅ΡΡΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΡ ΠΎΠ΄Π° Π² ΠΠ°Π»ΠΈΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ, Π±ΡΠ»Π° ΠΏΡΠΎΠ΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π° ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ½Π³Π° ΡΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΠΉΠΈΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ. ΠΠΎΡΠ»Π΅ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ½Π³Π° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌ ΡΡΠ΅ΠΌ ΡΡΠ±ΡΠΊΠ°Π»Π°ΠΌ (ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈΡΡΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅, Π΄Π΅ΠΏΠ΅ΡΡΠΎΠ½Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΈ ΡΠ΅Π΄ΡΠΊΡΠΈΡ Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ). ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π΅ ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΎ ΠΏΠΎ ΡΡΠ΅ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΈΠ· ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΊΠ°Π».
Π Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Ρ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΌ ΡΠΌΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΡΡ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈ, Π½Π°ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ, ΠΏΡΡΠΌΠ°Ρ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π°ΡΡΠΈΠ»ΠΈΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ (ΡΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΠΈ ΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΠΌ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ) ΠΈ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΡΡ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ.
ΠΠΌΠΏΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π΄Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΡΡΡ ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ Ρ Π°ΠΊΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΌΠΈ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ°[3]. ΠΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Ρ ΠΊ ΡΠ΅Π΄ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠ΅ΡΡ ΠΏΠ΅Π΄Π°Π½ΡΠΈΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ Π·Π°ΡΡΡΠ΅Π²Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠΈΠΏΠΎΠ². ΠΠ΅ΠΏΠ΅ΡΡΠΎΠ½Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΈ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈΡΡΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΡΠ΅ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°ΡΡΡΡ Ρ Π»ΠΈΡ Π²ΠΎΠ·Π±ΡΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠΏΠ°. ΠΠΈΠΏΠ΅ΡΡΠΈΠΌΠ½ΡΠΉ ΡΠΈΠΏ Π² ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π΅Π½ ΠΊ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ, ΡΠ΅ΠΌ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅. ΠΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΡΠ΅ΠΌ, ΡΡΠΎ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅Π»ΡΠΌ, ΠΆΠΈΠ·Π½Π΅ΡΠ°Π΄ΠΎΡΡΠ½ΡΠΌ Π½Π°ΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΌ ΠΏΠΎΠ±ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ. Π’Π°ΠΊΠΈΠ΅ Π»ΡΠ΄ΠΈ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΡΡΡΡ ΡΡΠΊΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π½ΠΎΡΡΡΡ Π² ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΈΠΈ Π²ΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π½Ρ ΠΊ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠΌ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡΠΌ.
Π₯Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ± ΡΠ΅Π°Π³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π³ΠΈΠ½Π΅ΡΡΠΈΠΌΠΈΡΡ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ Π½Π° ΡΡΡΠ΅ΡΡ — Π²ΡΡΠ΅ΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠ³ΠΈ, ΠΈΠ³Π½ΠΎΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΠΈΠΉ. Π£ ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΎΠ², ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠΉ ΠΊΡΡΠ³ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ², ΠΎΠ½ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ ΠΈ Π±ΡΡΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠΏΠΎΡΠ°Π±Π»ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊ Π½ΠΎΠ²ΡΠΌ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΠΌ, Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ Π²ΡΡΡΠΏΠ°Π΅Ρ Π² ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΡ, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½ Π½Π΅ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡ Π·Π°ΡΡΡΠ΄Π½Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ Π½Π΅ «ΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°ΡΡ ΡΡΠΊΠΈ» ΠΏΡΠΈ Π½Π΅ΡΠ΄Π°ΡΠ°Ρ , Π½ΠΎ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Ρ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ, ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΠΈ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ.
ΠΠ½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ Π΄Π°Π½Π½ΡΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Ρ Π² Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΈΡΡΠΎΠ² ΡΠ»ΡΠΆΠ±Ρ Π·Π°Π½ΡΡΠΎΡΡΠΈ. ΠΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ°Ρ Π΄Π²ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π»ΠΎΡΡ Π»ΠΈΡΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠ΅ΡΠΎΠ² ΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΉ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ, Π½ΠΎ ΡΠΊΠ°Π»Π΅ «ΠΏΠ΅ΡΡΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ», Π° Ρ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΈΡΡΠΎΠ² ΡΠ»ΡΠΆΠ±Ρ Π·Π°Π½ΡΡΠΎΡΡΠΈ — ΠΏΠΎ ΡΠΊΠ°Π»Π΅ «Π΄Π΅ΠΏΠ΅ΡΡΠΎΠ½Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ» (ΡΠΌ. Π½ΠΈΠΆΠ΅ ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π» «ΠΠΊΡΠ΅ΠΏΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ° ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ»ΠΊΠ° Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ»).
ΠΠ΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎ, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΠΏΡ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π°ΠΊΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΌΠΈ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. Π ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Ρ ΡΡΠΈΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ, Π½ΠΎ «Π°ΠΏΡΠΈΠ²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ» Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ Π½ΠΎΡΠΈΡΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅Ρ.
ΠΠ΅ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ°Π±ΠΎΡ ΠΏΠΎΡΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠΈ. ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ «Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ΅Π²ΡΠΈΠΌ» ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΡΠ΄ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΊ ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠΌΡΠΌΡ, ΠΏΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π°ΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ Ρ ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²ΠΈΠ·ΠΌΠ°, Π½ΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ·Π°Π½Π½ΠΎΡΡΡΠΌ, Ρ ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΎΡ Π½Π΅ΡΠ΄ΠΎΠ²Π»Π΅ΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠ΅ΠΉ. ΠΠ° Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠΊΠ΅ ΠΊΠΎΠΌΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΡΠΎΠ½Π°Π»Π° Π½Π°ΠΌΠΈ Π±ΡΠ»Π° ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Π° ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΌ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΡ Π½Π΅ΡΠ΄Π°Ρ (ΠΠΎΠ΄ΠΎΠΏΡΡΠ½ΠΎΠ²Π°, 1997, 1998).
ΠΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠΎΠΏΡΠΈΠΊΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Ρ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ° ΠΈ ΠΊΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΉ. ΠΠΎ ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΡ Π. ΠΠ΄Π»Π΅ΡΠ°, Π·Π° Π²ΡΠ±ΠΎΡΠΎΠΌ «ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ » ΠΈ «ΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°ΡΡΠΈΡ » ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠΎΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΡΠ΅Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π° Π²Π»Π°ΡΡΠΈ. ΠΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ Ρ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΎΠ½ Π²ΠΏΠΎΠ»Π½Π΅ ΡΠ»ΡΠΆΠΈ! ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ «ΠΏΠ°ΡΠ°Π΄ΠΎΠΊΡΠ° Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ». «Π’ΡΡΠ΄ΠΎΠ³ΠΎΠ»ΠΈΠ·ΠΌ» ΠΈ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π°Ρ ΡΠ²Π»Π΅ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Ρ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊ ΡΠ²ΠΎΡΡΠ΅ΡΡΠ²Ρ ΠΈ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΡΠ°ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ. ΠΠΎ Ρ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΡΡ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΡΡΠ΄ΠΎΠ³ΠΎΠ»ΠΈΠΊ Π±ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π΄Π²ΠΈΠΆΠΈΠΌ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΆΡ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄ ΠΈ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΌ Π²Π»Π°ΡΡΠΈ. ΠΠ΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΄ΠΎΠ²Π»Π΅ΡΠ²ΠΎΡΠΈΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π½ΠΎΡΡΠΈ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ.
ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΠ· ΡΡΠΈΡ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΠΎΠ² Π΅ΡΠ΅ ΠΆΠ΄ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅Π³ΠΎ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ. Π£ΡΠΈΡΡΠ²Π°Ρ Π΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠ·ΠΌ ΡΠ°ΠΌΠΎΠΉ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅Ρ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ, ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΡ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Π½ΠΎ-ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΡΡΠ΅Π±ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ³Π»ΡΠ±Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ.
- [1] Π₯ΡΠ΅ΡΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΠΎ Π³ΡΠΌΠ°Π½ΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΠΈ / Π‘ΠΎΡΡ. Π. ΠΠ°ΠΏΡΡ. Π., 1995.
- [2] Branin J.J., Griemel Π. R. Profession Burnout among Nursing Personnel: Effects of a Training Intervention: Paper presented at the University of California. Ijos Angeles. 1990.
- [3] ΠΠΎΠ΄ΠΎΠΏΡΡΠ½ΠΎΠ²Π° II. Π., ΠΠΎΠ²Π°Π»ΡΡΡΠΊ II. Π‘. ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π΄Π΅ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΉΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΉ, ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΠΈΡ ΡΡ ΠΊ ΡΠΈΠΏΡ «ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ—ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ*: ΠΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅. Π‘Π16., 1998.