ΠΡΡΡΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅.
Π£ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎ Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ΅
ΠΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ Π²ΡΠ΅ΠΌΠΈ ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ΅Π²Π°Π»Π°ΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΎΠ²ΠΎΠΊΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΆΠΈΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ², ΠΎΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΡ Π½Π° Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ΡΠ΅, Ρ ΠΎΡΡ ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° ΠΈ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π»Π°ΡΡ ΠΈΡ ΡΠ²ΡΠ·Ρ Ρ Π³Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ, Π³Π΅ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΈ ΠΊΠΎΡΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°ΠΌΠΈ, Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠΊΠΎΡΠ΅Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ°Π»ΠΎΡΡ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π½Π° Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΆΠΈΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ ΠΎΡ ΡΠΈΠ» ΠΈ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² Π½Π΅ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ. ΠΠ°ΠΆΠ΅ Π°Π²ΡΠΎΡ ΡΠ°ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Π° «Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ°» Π. ΠΡΡΡ Π² ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΊΠ½ΠΈΠ³Π΅ «ΠΠΈΠΊ ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΡΡΡΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅. Π£ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎ Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ΅ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ° (Π³ΡΠ΅Ρ. bios — ΠΆΠΈΠ·Π½Ρ, sphaira — ΡΠ°Ρ, ΡΡΠ΅ΡΠ°) — ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½Π°Ρ Π½Π°ΡΡΠΆΠ½Π°Ρ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠ° ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ, Π½Π°ΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°ΠΌΠΈ, ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ Π² ΡΠΎΠ²ΠΎΠΊΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΆΠΈΠ²ΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ΡΡ. ΠΡΠΎ ΠΎΠ΄Π½Π° ΠΈΠ· Π²Π°ΠΆΠ½Π΅ΠΉΡΠΈΡ Π³Π΅ΠΎΡΡΠ΅Ρ ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ, ΡΠ²Π»ΡΡΡΠ°ΡΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Ρ, ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°.
ΠΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½ «Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ°» Π±ΡΠ» Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½ Π² Π½Π°ΡΠΊΡ Π³Π΅ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΎΠΌ ΠΈΠ· ΠΠ²ΡΡΡΠΈΠΈ ΠΠ΄ΡΠ°ΡΠ΄ΠΎΠΌ ΠΡΡΡΠΎΠΌ Π² 1875 Π³. ΠΠ½ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π» ΠΏΠΎΠ΄ Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠΎΠΉ ΡΠΎΠ½ΠΊΡΡ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΡ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ Π½Π° Π·Π΅ΠΌΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ. Π ΠΎΠ»Ρ ΠΈ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ Π½Π° Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ΡΠ΅ ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»Π°ΡΡ Π½Π°ΡΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π²Π΅Π»ΠΈΠΊΠ°, ΡΡΠΎ ΡΠΆΠ΅ Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΡΠΈ XX Π². Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ»ΠΎ Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΅ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π½Π°ΡΡΠ½ΠΎΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² Π΅ΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ·Π½Π°Π½ΠΈΠΈ — ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎ Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ΅, ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΠΊΠΈΠΉ ΡΡΡΡΠΊΠΈΠΉ ΡΡΠ΅Π½ΡΠΉ Π. Π. ΠΠ΅ΡΠ½Π°Π΄ΡΠΊΠΈΠΉ.
ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π·Π°Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎ Π΄ΠΎ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ «ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²ΠΎ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ», «ΠΊΠ°ΡΡΠΈΠ½Π° ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ», «ΠΆΠΈΠ²Π°Ρ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠ° ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ» ΠΈ Ρ. ΠΏ., ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Π° Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ° ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π»ΠΎΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠΌΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ Π΅ΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΈΡΠΏΡΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ.
ΠΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ Π²ΡΠ΅ΠΌΠΈ ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ΅Π²Π°Π»Π°ΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΎΠ²ΠΎΠΊΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΆΠΈΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ², ΠΎΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΡ Π½Π° Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ΡΠ΅, Ρ ΠΎΡΡ ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° ΠΈ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π»Π°ΡΡ ΠΈΡ ΡΠ²ΡΠ·Ρ Ρ Π³Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ, Π³Π΅ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΈ ΠΊΠΎΡΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°ΠΌΠΈ, Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠΊΠΎΡΠ΅Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ°Π»ΠΎΡΡ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π½Π° Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΆΠΈΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ ΠΎΡ ΡΠΈΠ» ΠΈ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² Π½Π΅ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ. ΠΠ°ΠΆΠ΅ Π°Π²ΡΠΎΡ ΡΠ°ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Π° «Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ°» Π. ΠΡΡΡ Π² ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΊΠ½ΠΈΠ³Π΅ «ΠΠΈΠΊ ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ», ΠΎΠΏΡΠ±Π»ΠΈΠΊΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΏΡΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠΈ ΡΡΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΡ Π»Π΅Ρ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Π° (1909 Π³.), Π½Π΅ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ°Π» ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΡ ΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ» Π΅Π΅ ΠΊΠ°ΠΊ «ΡΠΎΠ²ΠΎΠΊΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ², ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅ ΠΈ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΈ ΠΎΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π½Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ».
ΠΠ΅ΠΌΠ»Ρ ΠΈ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠ°Ρ Π΅Π΅ ΡΡΠ΅Π΄Π° ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π»Π°ΡΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ Π²ΡΠ΅ΠΉ Π‘ΠΎΠ»Π½Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ. ΠΠΊΠΎΠ»ΠΎ 4,7 ΠΌΠ»ΡΠ΄ Π»Π΅Ρ Π½Π°Π·Π°Π΄ ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π² ΠΏΡΠΎΡΠΎΡΠΎΠ»Π½Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ Π³Π°Π·ΠΎΠΏΡΠ»Π΅Π²Π°ΡΠΎΠ³ΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π»Π°ΡΡ ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ΡΠ° ΠΠ΅ΠΌΠ»Ρ. ΠΠ°ΠΊ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ΡΡ, ΠΠ΅ΠΌΠ»Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΠΎΡ Π‘ΠΎΠ»Π½ΡΠ°, Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°ΡΡΡΡ Π·Π΅ΠΌΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΌΠ°Π³Π½ΠΈΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ. Π‘ΠΎΠ»Π½Π΅ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎ — ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΠΈΠ· Π³Π»Π°Π²Π½ΡΡ ΡΠ»Π°Π³Π°Π΅ΠΌΡΡ ΠΊΠ»ΠΈΠΌΠ°ΡΠ° ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ, ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π° Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ Π³Π΅ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ². ΠΠ³ΡΠΎΠΌΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΈΠ· Π³Π»ΡΠ±ΠΈΠ½Ρ ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ.
ΠΠΎ Π½ΠΎΠ²Π΅ΠΉΡΠΈΠΌ Π΄Π°Π½Π½ΡΠΌ, ΠΌΠ°ΡΡΠ° ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ 6*1021 Ρ, ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ — 1,083*1012 ΠΊΠΌ3, ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄Ρ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ — 510,2 ΠΌΠ»Π½ ΠΊΠΌ2. Π Π°Π·ΠΌΠ΅ΡΡ, Π° ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΈ Π²ΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΡΡΡΡ Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ΡΡ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Ρ.
ΠΠ°ΡΠ° ΠΏΠ»Π°Π½Π΅ΡΠ° ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π½Π΅ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ΅ ΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ ΠΈΠ· ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠ΅ΠΊ (Π³Π΅ΠΎΡΡΠ΅Ρ) — Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΡ ΠΈ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΡ . Π Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΡΠ΄ΡΠΎ, ΠΌΠ°Π½ΡΠΈΡ, Π° ΠΊ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠΌ — Π»ΠΈΡΠΎΡΡΠ΅ΡΠ°, Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΡΠ΅ΡΠ°, Π°ΡΠΌΠΎΡΡΠ΅ΡΠ° ΠΈ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½Π°Ρ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠ° ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ — Π±ΠΈΠΎΡΡΠ΅ΡΠ°.