Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π΅.
Π’Π΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°
Π’ΠΎΠ½ΠΊΠΈΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΈ ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ, ΡΠΎΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌΠΎΠΉ Ρ Π΄ΠΈΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΡΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Π΅Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΠΌ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΠΎΠΌ ΠΠ ΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΅Π³ΠΎ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π½Π΅Π±ΡΠ΅ΡΡ. Π ΠΎΠ»Ρ ΡΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ Π² Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ (ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠ΅) Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ. Π ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ (ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π°Ρ) ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°, ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΎΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π΅ ΡΠ΅Π»ΠΎ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π΅. Π’Π΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΠ»Ρ Π²ΡΠ²ΠΎΠ΄Π° ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ-Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π² ΡΠ°ΠΌΠΎΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠΈΠΌ ΠΈΠ·ΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (ΠΠ‘), ΡΠΎΡΡΠΎΡΡΡΡ ΠΈΠ· ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ΅Π»Π° (Π Π’) Π² ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ΅ Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΡΠΌ ΠΏΠΎΡΡΠ½Π΅ΠΌ, ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° (ΠΠ’) ΠΈ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Ρ, Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ Π² ΡΠ΅Π±Ρ ΠΏΡΠΈΡΠΌΠ½ΠΈΠΊ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΠ (Π³ΠΈΡΡ), ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½Ρ (Π) ΠΈ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΡΡ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Ρ (ΠΠΠ‘), Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π°ΡΠΌΠΎΡΡΠ΅ΡΡ (ΡΠΈΡ. 2.1), ΠΈ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΠΈΠΌ ΠΊ Π½Π΅ΠΉ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ ΡΠΎΡ ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ (ΠΠ‘Π):
ΠΠΠ‘ = ΠΠ Π’ + ΠΠΠ’ + ΠΠΠ‘ = const ΠΈΠ»ΠΈ dΠΠ Π’ + dΠΠΠ’ + dΠΠΠ‘ = 0.
ΠΠ΅ΡΠ΅ΠΏΠΈΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅.
dΠ = dΠΠ Π’ = - dΠΠΠ’ — dΠΠΠ‘. (2.2).
Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΠΠ‘Π (2.2) ΠΏΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π Π’ ΡΠ°Π²Π½ΠΎ ΡΠ±ΡΠ»ΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΉ ΠΠ’ ΠΈ ΠΠ‘.
ΠΠ° ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΏΡΠ°Π²ΡΠ΅ ΡΠ°ΡΡΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ (2.2) ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ ΡΠ°ΡΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ Π½Π΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° ΠΈ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Ρ, Π° ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² Π½Π° Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (Π Π’).
ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡ ΠΠ’ ΠΊ Π Π’ ΠΈ ΠΎΡ Π Π’ ΠΊ ΠΠ‘, Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π±Ρ ΠΏΡΠΈΡΠΌΠ½ΠΈΠΊ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡ ΠΠ’ ΠΊ Π Π’ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π³Π°Π·Π° Ρ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°ΠΌΠΈ ΡΡΠ΅Π½ΠΎΠΊ Π±Π΅Π· ΠΈΡ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, Ρ. Π΅. Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π² Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠ΅ (Π₯Π€). ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄Π° Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π² Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° (ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΎΠΌ).
ΠΡΠΈ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» Π³Π°Π·Π° Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΡΠΌ ΠΏΠΎΡΡΠ½Π΅ΠΌ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ, Ρ. Π΅. Π·Π΄Π΅ΡΡ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΡΡΡ Π² ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠ΅ (Π£Π€). ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠΌ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ (ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ).
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 2.1 — Π Π²ΡΠ²ΠΎΠ΄Ρ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π° ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠΈ ΠΈΠ· ΠΠ‘Π ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ (ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°) ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠΉ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ Π² ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, ΡΠΎ, ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΌΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° (Π² Π₯Π€) ΠΈ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ (Π² Π£Π€), Π±ΡΠ΄ΡΡ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π₯Π€ ΠΈ ΠΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π£Π€, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ Q ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ W':
Q = ΠΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π₯Π€ = - dΠΠΠ’ ΠΈ W' = ΠΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π£Π€ = - dΠΠΠ‘.
Π‘ ΡΡΡΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΡΡ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠΠ’ (2.2) Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ΅ΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΠ΄Π΅ΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ Q ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ W ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ ΡΠΈΠΌΠ²ΠΎΠ» ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π° Π½Π΅ ΡΠΈΠΌΠ²ΠΎΠ» ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»Π° (ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ) d, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ (Π² ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΎΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ dE) Π² ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π½Π΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΡΠΈΡΠ°Π½Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈ, ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠΌ ΡΠΈΠΌΠ²ΠΎΠ»ΠΎΠΌ, ΡΠ΅ΠΌ d.
dΠ = dΠΠ Π’ = ΠΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π₯Π€ + ΠΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π£Π€ = Q + W'. (2.3).
Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΡΡΠΎΠΌΡ Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠΌΡ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ (ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅) ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ°Π²Π½ΠΎ ΡΡΠΌΠΌΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΉ, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΡΡΠΈΡ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° (Π² Π₯Π€) ΠΈ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ (Π² Π£Π€) (ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ΅Π», ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΠΈ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ, ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π»ΡΠ±ΡΠΌ).
ΠΡΠ°ΠΊ, ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° — ΡΡΠΎ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΠ²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅, ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΆΠ΅ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΡΡ Π² ΡΠ½ΠΎΡΠΊΠ΅ Π½Π° ΡΡΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅ 8, — ΡΡΠΎ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π²Π°ΡΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π·Π° ΡΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° (ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π») Π² ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅, Π½ΠΎ ΠΈ ΠΏΡΠΈ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΈΡ Π½Π° Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ°Ρ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π±Π΅Π· ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°., ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΠΈ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ (Π² ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Ρ ΡΡΠΈΠΌ ΠΈΡ ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Π°, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡΠΌΠΈ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Π°). ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ ΠΠΎ 1961 Π³., ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π±ΡΠ»Π° Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½Π° ΠΠ΅ΠΆΠ΄ΡΠ½Π°ΡΠΎΠ΄Π½Π°Ρ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ (Π‘Π), Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π»ΠΈΡΡ ΠΊΠ°Π»ΠΎΡΠΈΡ (ΠΎΡ Π»Π°Ρ. calor — ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎ, ΠΆΠ°Ρ) ΠΈ ΠΊΠΈΠ»ΠΎΠΊΠ°Π»ΠΎΡΠΈΡ, Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ — ΡΡΠ³ ΠΈ ΠΊΠΈΠ»ΠΎΠ³ΡΠ°ΠΌΠΌ-ΠΌΠ΅ΡΡ. ΠΠΎΡΡΠ΅Π±ΠΎΠ²Π°Π»ΠΈΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠΈΠ»ΠΈΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΡΡΡΠ½ΡΡ , ΡΡΠΎΠ±Ρ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΡ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ (ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠ²ΠΎ) Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ «ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°» ΠΈ «ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°» ΠΈ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ Π΄Π»Ρ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ — ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ, — ΡΠ°Π²Π½ΡΠΉ 427 ΠΊΠ³ΡΠΌ / ΠΊΠΊΠ°Π». ΠΠΎ ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΡ Π² Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΊΠΈΠ»ΠΎΠΊΠ°Π»ΠΎΡΠΈΡ, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΡΠΊΠ°ΠΆΠ΅ΠΌ ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΎΠΉ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΠΉ ΠΈ ΠΊΠΈΠ»ΠΎΠ΄ΠΆΠΎΡΠ»Π΅ΠΌ: 1 ΠΊΠΊΠ°Π» = 4,1868 ΠΊΠΠΆ. ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ — Π΄ΠΆΠΎΡΠ»Ρ: [Q] = [W] = [E] = 1 ΠΠΆ.
Π‘Π»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π°, Π½ΠΎ ΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ (ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΡΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π² Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅) ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΡΡ ΡΡΡΡΠ° ΡΠΎΡΡΠ° ΡΠ½ΡΡΠΎΠΏΠΈΠΈ Π² ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ . Π‘Π»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΏΡΠΈ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΊ ΠΆΠ΅, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° — ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΠ»Ρ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ).
. (2.4).
ΠΡΠ±ΠΎΡ Π·Π½Π°ΠΊΠ° ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ. ΠΠ½Π°ΠΊ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ° Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ — ΠΊ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (Π Π’). Π ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠΌ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ (2.3) Π·Π½Π°ΠΊ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ ΡΠΎΠ²ΠΏΠ°Π΄Π°ΡΡ ΡΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠΌ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ: ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄Π΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ, Π° ΠΏΡΠΈ ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΄Π΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ — ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ.
ΠΠ»Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΡΡΠΎ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π°: ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°, ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°. Π§ΡΠΎ ΠΆΠ΅ ΠΊΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π·Π½Π°ΠΊΠ° ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ, ΡΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π΅Ρ Π·Π½Π°ΠΊ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ»ΡΡ Π½Π΅ ΠΈΠ· Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ (2.3), ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π΅ Π±ΡΠ»ΠΎ, Π° ΠΈΠ· ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π° Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΡΠ° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΎΠ½ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΎΡ Π΄Π²ΠΈΠ³Π°ΡΠ΅Π»Ρ, Ρ. Π΅. ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°.
Π Π°Π±ΠΎΡΡ W', Π·Π½Π°ΠΊ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠ· Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ (2.3) — ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΠΏΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, Π½Π°Π·ΠΎΠ²ΡΠΌ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΠΠ΄Π΅ΡΡ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ W' ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ W ΡΠ°Π±ΠΎΡ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄Π° Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ, Ρ. Π΅ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ (W = - W'). ΠΡΠ»ΠΈ Π±Ρ Π·Π½Π°ΠΊ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π» Π·Π½Π°ΠΊΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ (4.3), ΠΊΠ°ΠΊ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ, ΡΠΎ Π½Π΅ Π½Π°Π΄ΠΎ Π±ΡΠ»ΠΎ Π±Ρ Π²Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π° Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ. Π’Π°ΠΊ, Π² ΡΡΠ΅Π±Π½ΠΈΠΊΠ΅ ΠΡΡΠ° Π. Π½Π΅Ρ Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡ Π½Π° Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΠ΅ — ΡΠ°ΠΌ Π²ΡΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠ΅: ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΊ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΡΡΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ, Π° ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ. ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ (Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ½Π° ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π·Π° ΡΡΡΡ ΡΠ±ΡΠ»ΠΈ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ — ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ).
Π Π°Π±ΠΎΡΡ W, Π·Π½Π°ΠΊ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΠΎΠ²ΠΏΠ°Π΄Π°Π΅Ρ ΡΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠΌ ΡΠ±ΡΠ»ΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, Π½Π°Π·ΠΎΠ²ΡΠΌ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ (Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ½Π° ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π·Π° ΡΡΡΡ ΡΠ±ΡΠ»ΠΈ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ, Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ).
ΠΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΈ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΎΡΠ΅Π²ΠΈΠ΄Π½Π°Ρ ΡΠ²ΡΠ·Ρ:
W' = - W. (2.5).
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠΠ’ (2.3) Π΄Π»Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ΅ΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅.
(2.6).
ΠΈΠ»ΠΈ. (2.7).
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ (2.7) ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΠΠ’ Π΄Π»Ρ Π·Π°ΠΊΡΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (Π±Π΅Π· ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΌ Ρ ΠΠ‘) Π² ΡΠ°ΠΌΠΎΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΈ ΡΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΊ: ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈΠ΄ΡΡ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈ Π½Π° ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ. ΠΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΡΡΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ» Π . ΠΠ»Π°ΡΠ·ΠΈΡΡ Π² 1850 Π³.
ΠΠ½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ (ΠΏΠΎ ΠΌΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΡΡΠ°) ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° Π§Π°ΡΠ΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ ΠΌΠ΅ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ°ΡΡΡΡΠ° ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ, Ρ. Π΅. Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ° Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ — Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ. ΠΠ½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ° ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ Π² ΡΠ΅Π±Ρ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π΅ ΡΠ΅Π»ΠΎ ΠΈ ΡΠΎΠ²ΠΏΠ°Π΄Π°Π΅Ρ Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ, ΠΊΡΡΡΠΊΠΈ ΠΈ Π³ΠΈΠ»ΡΠ·Ρ ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ° (ΠΏΡΠ½ΠΊΡΠΈΡΠ½Π°Ρ Π»ΠΈΠ½ΠΈΡ Π½Π° ΡΠΈΡ. 2.1). ΠΠ½Π΅ΡΠ½ΡΡ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ° ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΎΠ½ΠΊΠΈΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΈ, ΠΎΡ Π²Π°ΡΡΠ²Π°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π΅ ΡΠ΅Π»ΠΎ (ΡΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠ½ΠΊΡΠΈΡΠ½Π°Ρ Π»ΠΈΠ½ΠΈΡ Π½Π° ΡΠΈΡ. 2.1).
Π’ΠΎΠ½ΠΊΠΈΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΈ ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ, ΡΠΎΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌΠΎΠΉ Ρ Π΄ΠΈΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΡΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Π΅Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΠΌ Π·Π°ΠΏΠ°ΡΠΎΠΌ ΠΠ ΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΅Π³ΠΎ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π½Π΅Π±ΡΠ΅ΡΡ. Π ΠΎΠ»Ρ ΡΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ Π² Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ (ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠ΅) Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ» ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ. Π ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ (ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π°Ρ) ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°, ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΎΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π΅ ΡΠ΅Π»ΠΎ — ΡΠΎΠ½ΠΊΠΈΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΈ (Π½Π° Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅), ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ (ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ) ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ, ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΈΠΌ ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ Π½Π° Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, Π½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ ΠΎ Π³ΠΈΠ»ΡΠ·Ρ ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ° (ΡΠΌ. ΡΠΈΡ. 2.1).
. (2.8).
Π£ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ, Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ Π² Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ½ΠΊΠΈΡ ΡΠ»ΠΎΡΠ² ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ ΠΈ ΡΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ, Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° Π΄Π°Π»Π΅Π΅ ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ ΠΊ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ΅Π»Ρ ΠΈ Π² ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΡΡ ΡΡΠ΅Π΄Ρ. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ Π°Π΄ΠΈΠ°Π±Π°ΡΠ½ΡΠ΅ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΊΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅) ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Ρ Π½Π°ΡΡΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ° (Π΄Π²ΠΈΠ³Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅Π³ΠΎ ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ), ΡΠΎ Π²ΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ (Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΠΌΠΎΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ WΡΡ) Π²ΠΎΠ·Π²ΡΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΊ Π Π’ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ (Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ QΡΡ).
Π’Π΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°, ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ Π½Π° Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° (ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΏΠΈΡΠ°Π»ΠΈ, ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π²Π½ΡΡΡΠΈ Π³Π°Π·Π° ΠΈΠ»ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΈ) ΠΈΠ»ΠΈ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠΏΠ»ΠΈΠ²Π° Π²Π½ΡΡΡΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ΅Π»Π°, Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ.
(2.9).
ΠΡΠΈ ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΠΈ ΡΠΎΠΏΠ»ΠΈΠ²Π° Π²Π½ΡΡΡΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ΅Π»Π° Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΠ²ΡΠ΅ΠΉΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΡ Π½Π° ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° Π² ΡΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ°.
Qe = QΡΠ³ΠΎΡ — QΠΏΠΎΡ.ΡΡΠ΅Π½. (2.10).
Π ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄Π° ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π΅ ΡΠ΅Π»ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ Π½Π° Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ»Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ, ΡΠ°Π²Π½ΡΡ ΡΡΠΌΠΌΠ΅ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ.
(2.11).
Π ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ Π²ΡΡΠ΅ ΠΈΠ·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΌ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠΠ’ (2.7) Π΄Π»Ρ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (Π΄Π»Ρ Π Π’ ΠΏΠ»ΡΡ ΠΎΠ±ΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠ°) Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ΅ΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅.
(2.12).
Π° Π΄Π»Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (Π΄Π»Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π Π’) Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅.
. (2.13).
ΠΡΠ»ΠΈ Π²Π²Π΅ΡΡΠΈ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ (ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π° ΠΏΡΠΈ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π½Π°Π΄ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΉ), ΡΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠΠ’ (2.12) ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ°ΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅.
. (2.14).
ΠΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ ΠΈΠ· ΡΡΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π° Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΡΠΌΠΌΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡ, ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΠΌΡΡ Π½Π° Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ,.
ΠΈ, (2.15).
Π³Π΄Π΅ N — ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡ.