ΠΡΡΠ΅ΠΊΡ ΠΠΎΠΏΠ»Π΅ΡΠ°.
ΠΠΎΡΠΌΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ
Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½Π°Ρ ΠΊΠΎΡΠΌΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ»Π° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΠ’Π Π΅Ρ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΠ²ΠΈΡΡΡΠΊΠΎΠΉ. ΠΠΌΠΏΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π±Π°Π·ΠΎΠΉ Π΄Π»Ρ Π½Π΅Ρ ΠΏΠΎΡΠ»ΡΠΆΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΈΡ Π²Π½Π΅Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π°ΡΡΡΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΠΈ, Π²Π°ΠΆΠ½Π΅ΠΉΡΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ , Π½Π΅ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½Π½ΠΎ, Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ «ΡΠ°Π·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΡ» Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ. Π‘ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠ° ΠΠΎΠΏΠ»Π΅ΡΠ° ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π»ΠΈ ΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΡΠ»ΠΈ ΡΠ°Π΄ΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ (ΠΎΡ Π½Π°Ρ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊ Π½Π°ΠΌ) ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π²Π΅Π·Π΄, Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΠΈ Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ. ΠΡΠ»ΠΎ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΡΡΠ΅ΠΊΡ ΠΠΎΠΏΠ»Π΅ΡΠ°. ΠΠΎΡΠΌΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½Π°Ρ ΠΊΠΎΡΠΌΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ»Π° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΠ’Π Π΅Ρ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΠ²ΠΈΡΡΡΠΊΠΎΠΉ. ΠΠΌΠΏΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π±Π°Π·ΠΎΠΉ Π΄Π»Ρ Π½Π΅Ρ ΠΏΠΎΡΠ»ΡΠΆΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΈΡ Π²Π½Π΅Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π°ΡΡΡΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΠΈ, Π²Π°ΠΆΠ½Π΅ΠΉΡΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ , Π½Π΅ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½Π½ΠΎ, Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ «ΡΠ°Π·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΡ» Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ. Π‘ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠ° ΠΠΎΠΏΠ»Π΅ΡΠ° ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π»ΠΈ ΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΡΠ»ΠΈ ΡΠ°Π΄ΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ (ΠΎΡ Π½Π°Ρ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊ Π½Π°ΠΌ) ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π²Π΅Π·Π΄, Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΠΈ Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ. ΠΡΠ»ΠΎ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ Π·Π²Π΅Π·Π΄Π° Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅ΡΡΡ ΠΊ Π½Π°ΠΌ, ΡΠΎ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π»ΠΈΠ½ΠΈΠΈ ΡΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΊ ΡΠΈΠΎΠ»Π΅ΡΠΎΠ²ΠΎΠΌΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°, Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΎΡ Π½Π°Ρ — ΡΠΎ ΠΊ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΌΡ. ΠΡΠΈ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π΅ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π΄Π°Π»Π΅ΠΊΠΈΡ Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΄ΠΈΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ: Ρ Π²ΡΠ΅Ρ Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅! ΠΠ· ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΎΡ Π½Π°Ρ ΡΠ΄Π°Π»ΡΡΡΡΡ. ΠΡΠΈΡΠ΅ΠΌ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ, ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ°Π·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΡ Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ — Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ Π΄Π»Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ΄Π°Π»Π΅Π½Π½ΡΡ Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ (ΡΡΠΎ ΡΠ°ΠΌΠΎ ΠΏΠΎ ΡΠ΅Π±Π΅ ΡΠ΄ΠΈΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΈ Π΄ΠΎ ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΡ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΡΠΎΠ³ΠΎ Π½Π΅ Π²ΡΡΡΠ½Π΅Π½Π°).
ΠΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΈΠΉ Π°ΡΡΡΠΎΠ½ΠΎΠΌ Π. Π₯Π°Π±Π±Π» (1889 — 1953) ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΠ» Π² 1929 Π³. ΠΠ°ΠΊΠΎΠ½:
V=Hr.
ΠΠ΄Π΅ VΠ»ΡΡΠ΅Π²Π°Ρ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ, rΡΠ°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Π΄ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°, HΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π°Ρ Π₯Π°Π±Π±Π»Π°, ΡΠ°Π²Π½Π°Ρ ~ (3 -5) 10 -18 ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ Ρ -1 ΠΈ Π½Π°Π·Π²Π°Π½Π½Π°Ρ ΡΠ°ΠΊ Π² Π΅Π³ΠΎ ΡΠ΅ΡΡΡ. ΠΡΠΎΡ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΈΠ» ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ. ΠΠ· H ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ (t~1/H),, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π² 40 — 20 ΠΌΠΈΠ»Π»ΠΈΠ°ΡΠ΄ΠΎΠ² Π»Π΅Ρ. ΠΠΎ Π΄Π°Π½Π½ΡΠΌ ΡΠ°Π΄ΠΈΠΎΠ°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΠΏΠ°Π΄Π° Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡ ΠΠ΅ΠΌΠ»ΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² 5 ΠΌΠΈΠ»Π»ΠΈΠ°ΡΠ΄ΠΎΠ² Π»Π΅Ρ.
Π ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Ρ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ·ΠΈΠΊΠ° Π. Π. ΠΠ°ΠΌΠΎΠ²Π° (1904; 1968), ΡΡΡΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΡΡ ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ, ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ²ΡΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΡ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΡΡΠ΅ΠΉΡΡ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ. ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΊΠΎΡΠΌΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π½Π°ΡΠ»ΠΈ ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΡΡ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ. ΠΠ±ΡΠΈΠΌ Π΄Π»Ρ Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎ Π½Π΅ΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°ΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΈΠ·ΠΎΡΡΠΎΠΏΠ½ΠΎΠΌ ΠΈ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ΅ Π΅Ρ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Π΅ΠΉ.
ΠΠ΅ΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ Π½Π΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡ, Π² ΡΡΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ, Π½Π΅ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ, Π° Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Π° Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΡΡΡΡ, Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΠΆΠΈΠΌΠ°ΡΡΡΡ. «Π Π°Π·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΠ΅» Π³Π°Π»Π°ΠΊΡΠΈΠΊ, ΠΏΠΎ-Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠΌΡ, ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΎ Π΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ, Ρ ΠΎΡΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΡΡ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠ΅ Π² Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ΄Π½Π° ΠΈΠ· ΡΠ°Π· ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΡΠ»ΡΡΠΈΡΡΡΡΠ΅ΠΉ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π²ΡΠ»Π΅Π΄ Π·Π° ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π΅Ρ ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅. ΠΠ·ΠΎΡΡΠΎΠΏΠ½ΠΎΡΡΡ — ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π½Π° ΡΠΎ, ΡΡΠΎ Π²ΠΎ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π½Π΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΊΠ°ΠΊΠΈΡ -Π»ΠΈΠ±ΠΎ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΎΡΠ΅ΠΊ ΠΈ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ Π΅Ρ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π° Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΡΡ ΠΎΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ΄Π½ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΡ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΡΡΠ΅Π΄Π½Π΅ΠΌ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° Π²ΠΎ ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ.
ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ. Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅, ΠΏΠΎ-Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠΌΡ, ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, ΡΠΎ «ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°» ΠΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ²Π½ΠΎ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΡ Π½Π΅Π»ΡΠ·Ρ.