ΠΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎ ΠΊΠ°ΠΊ Π½ΡΠ°Π²ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ GR ΠΈ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΠ·ΠΌΠ°
ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠ° ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΈΠΊΠΈ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΡΡΠ° ΠΈ GR-ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΈΡΡΠ° ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏ ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌΡ Π±Π»Π°Π³Ρ. Π Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΡΠ΅ ΡΡΠΎΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏ Π±ΡΠ» ΡΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ Π΅ΡΠ΅ Π² 1874 Π³. ΠΠ΅ΡΡ ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΡΡΠ΄ΠΎΠΌ Π‘Π¨Π Π² Π·Π½Π°ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΠΎΠΌ ΠΠΎΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠΎ Π΄Π΅Π»Ρ. 5] ΠΠ»ΡΠΎΠ½ Π. ΠΠΎΠ³ΠΈΠΊΠ° ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΡ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠΉ: ΠΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π±Π»Π°Π³Π° ΠΈ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ: ΠΏΠ΅Ρ. Ρ Π°Π½Π³Π». Π.: Π€ΠΎΠ½Π΄ ΠΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΠ½ΠΈΡΠΈΠ°ΡΠΈΠ²Ρ, 1995. 4… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎ ΠΊΠ°ΠΊ Π½ΡΠ°Π²ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ GR ΠΈ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΠ·ΠΌΠ° (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠ° ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΈΠΊΠΈ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΡΡΠ° ΠΈ GR-ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΈΡΡΠ° ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏ ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌΡ Π±Π»Π°Π³Ρ[1]. Π Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΡΠ΅ ΡΡΠΎΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏ Π±ΡΠ» ΡΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ Π΅ΡΠ΅ Π² 1874 Π³. ΠΠ΅ΡΡ ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΡΡΠ΄ΠΎΠΌ Π‘Π¨Π Π² Π·Π½Π°ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΠΎΠΌ ΠΠΎΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠΎ Π΄Π΅Π»Ρ.
" Π’ΡΠΈΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ² Π§ΠΈΠ»Π΄Π°": «ΠΡΠ»ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠ°Ρ-Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΈΠ· ΠΊΡΡΠΏΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΡΠΏΠΎΡΠ°ΡΠΈΠΉ ΡΡΡΠ°Π½Ρ Π½Π°Π½ΡΠ»Π° Π±Ρ Π°Π²Π°Π½ΡΡΡΠΈΡΡΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²Π΅Π»ΠΈ Π±Ρ Π΄Π΅Π»ΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π³ΠΎ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π° Π² ΡΠ΅Π»ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ², Π½ΡΠ°Π²ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΎ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ½ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΎΡΡΠ΄ΠΈΠ»ΠΎ Π±Ρ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠ΄Π°ΡΠ΅Π»Ρ, ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΠΎΠ³ΡΡΠ·ΡΠΈΡ Π² ΠΊΠΎΡΡΡΠΏΡΠΈΠΈ, Π° ΠΈΡ Π·Π°Π½ΡΡΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΠΎΠ·ΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅. Π’Π°ΠΌ, Π³Π΄Π΅ Π΅ΡΡΡ ΡΠ°ΡΠΏΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ, Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ Π½Π΅ ΠΏΠΎΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π½ΠΈ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠ· ΡΡΠΎΡΠΎΠ½»[2]. ΠΠ΅ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½Π½Π°Ρ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠΈΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠ°, ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄ΡΠ²Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π² Π³Π»Π°Π·Π°Ρ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΡΡΠ°, Π½Π΅ ΡΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΠΆΠΈΠ·Π½Ρ. ΠΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π΄Π²Π΅ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΠ΅.
ΠΠ±ΡΠ΅Π΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎ-ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΌΡ ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌΠΈ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ. ΠΡΠΌΡΡΠΈΠΌ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΡ Π°Π²ΡΠΎΡΠΎΠ² ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΠΈΠΊΠΈ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΠ·ΠΌΠ° ΠΈΠ· ΠΡΠ΄ΡΡΠΎΠΊΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°. «Π Π°Π·ΡΠΌΠ½ΡΠ΅ Π»ΡΠ΄ΠΈ ΠΊΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΡΠΏΡΠ°ΡΠΈΠ²Π°ΡΡ: „ΠΡΠΎ Π·Π½Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎ?“, ΠΊΠ°ΠΊ Π±ΡΠ΄ΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΡ ΠΎΠΆΠ΅ Π½Π° ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π΅ΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΈΡΠΏΡΡΠ°ΡΠ΅Π»ΠΈ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ ΠΎΡΠΊΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΈΡΡ Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ². ΠΠ°Ρ ΠΎΡΠ²Π΅Ρ Π½Π° ΡΡΠΎΡ ΡΠΊΠ΅ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ·ΠΌ ΠΏΡΠΎΡΡ ΠΈ ΠΏΡΡΠΌ. ΠΠ±ΡΠ΅Π΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎ — ΡΡΠΎ ΡΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΌΡ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠΈΠΌΡΡ ΠΎΡΠΊΡΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²ΠΎΠΌ ΠΏΡΠ±Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ Π°ΡΠ³ΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ»[3]. ΠΠΎΠ±Π±ΠΈΡΡ Π² ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠΈ ΡΡΠΎ ΡΠΆΠ΅ Π½Π΅ ΡΠΎΡ, ΠΊΡΠΎ ΡΠ°ΠΉΠ½ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π½Π° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»Ρ Π²Π»Π°ΡΡΠΈ, Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡ Ρ Π½ΠΈΠΌ Π² ΠΊΠΎΡΠΈΠ΄ΠΎΡΠ°Ρ ΠΏΠ°ΡΠ»Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°. Π‘Π΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΡΡ — ΡΡΠΎ Π°Π΄Π²ΠΎΠΊΠ°Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½ «Π°Π΄Π²ΠΎΠΊΠ°Ρ» ΠΏΠΎΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Π½ΠΎ Π²ΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅Ρ ΡΠ»ΠΎΠ²ΠΎ «Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΡΡ». Π’Π°ΠΊ, Π½Π° ΡΡΠ±Π΅ΠΆΠ΅ 2012−2013 Π³Π³. ΠΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΡ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΡΡΠΎΠ², Π°ΠΊΠΊΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΠ²ΡΠΎΠΏΠ΅ΠΉΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠΎΡΠ·Π΅, Π±ΡΠ»Π° ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΈΠΌΠ΅Π½ΠΎΠ²Π°Π½Π° Π² ΠΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΡ Π°ΠΊΠΊΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ Π°Π΄Π²ΠΎΠΊΠ°ΡΠΎΠ² ΠΏΡΠ±Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΠΊΠΈ (the Association of Accredited Public Policy Advocates to the European Union). ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π»Π΅Π³ΠΈΡΠΈΠΌΠΈΡΡΠ΅Ρ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΈ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ², ΠΏΠΎΡΠΎΠΆΠ΄Π°ΡΡΠΈΡ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΠ·ΠΌ[4].
ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΡΠ°Π·Π½ΡΠ΅ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ Π²Π»ΠΈΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π»ΠΎΠ±Π±ΠΈΡΡΠ°ΠΌΠΈ, ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅ΡΡΡΡΠ°ΠΌΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ GR, ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ ΠΈΠΌΠΈ Π²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅. Π. ΠΠ»ΡΠΎΠ½ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ Π³ΡΡΠΏΠΏ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½Π° ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΡΡΡΠ°Π½Ρ: Π½Π΅ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΡ Π½Π΅ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡΡΡ, ΡΡΠΎ Π½Π° Π΄Π΅Π»Π΅ ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΊ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ Π±ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠΌ ΡΠΎΡΠΊΠ°ΠΌ[5]. ΠΠ»Ρ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² Π±ΠΈΠ·Π½Π΅Ρ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»ΡΡΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΡΡΠΏΠ½ΡΠ΅, Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΡ ΡΠ΅ΡΠ°ΡΡ Π·Π°Π΄Π°ΡΠΈ ΠΏΠΎ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅ΠΉ Π°Π΄Π²ΠΎΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ² Π·Π°Π²Π΅Π΄ΠΎΠΌΠΎ ΡΠ»Π°Π±ΡΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ².
- [1] Π‘ΠΌ.: The Ethics of Lobbying… P. 84.
- [2] U.S. Supreme Court. Trist v. Child, 88 U.S. 21 Wall. 441 441 (1874) // Justitia.com. US Supreme Court Center. URL: supreme.justia.com/cases/federal/us/88/441/case.html
- [3] McCarthy M. Lobbying and the search for the common good // Woodstock Theological Center. 2002. Woodstock Report № 72.
- [4] ΠΠ΅Π½ΡΠ»ΠΈ Π. ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡ Π³ΠΎΡΡΠ΄Π°ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ. Π.: ΠΠ·Π΄-Π²ΠΎ ΠΠ΅ΡΠΎ, 2012.
- [5] ΠΠ»ΡΠΎΠ½ Π. ΠΠΎΠ³ΠΈΠΊΠ° ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΡ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠΉ: ΠΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π±Π»Π°Π³Π° ΠΈ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ: ΠΏΠ΅Ρ. Ρ Π°Π½Π³Π». Π.: Π€ΠΎΠ½Π΄ ΠΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΠ½ΠΈΡΠΈΠ°ΡΠΈΠ²Ρ, 1995.